Gece çalışması ile gündüz çalışması arasında iş hukuku açısından önemli farklar vardır. Gece çalışma süresi, sektör, çalışma postası gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Ayrıca, gece çalıştırma ile ilgili hukuki düzenlemelere uyulmadığında, işverene para cezası uygulanmaktadır.
Gece çalışmasına özel olarak belirlenen kurallar arasında, gece çalışma saatlerinin 20.00 ile 06.00 arasını kapsadığı belirtilmiştir. Bu saatler içinde, işverenin bazı sektörlerde gece çalıştırması iş hukuku çerçevesine uygun olmayabilir. Türkiye Gazetesi’ndeki köşe yazısında gece ve gündüz çalışmasının farklarını değerlendiren SGK Başuzmanı İsa Karakaş, gece çalışmasının belirli özel durumları olduğunun altını çizdi.
Gece çalışması, iş hukuku çerçevesinde genellikle turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmetleri gibi sektörlerde uygulanmaktadır. Çalışanın 7,5 saatten fazla çalıştırılmak istenmesi durumunda ise yazılı onay alınması gerekmektedir. Ancak diğer sektörlerde, onay alınsa dahi 7,5 saatten fazla çalıştırmak mümkün değildir.
Gece ve gündüz vardiyaları arasında dönüşüm yapılacaksa, iki haftalık nöbetleşme düzeni de uygulanabilir. Vardiya değişikliği yapılacak işçilere, kesintisiz en az 11 saat dinlenme süresi verilmelidir. Gece çalışmasının kanıtlanması için iş yerindeki kayıtlar, özellikle giriş-çıkış belgeleri ve iç yazışmalar delil olarak kabul edilmektedir.
BELİRLENEN YASAKLAR:
18 yaşının doldurmamış kişiler çalışamaz.
Hamile kadınlar ve yeni doğum yapanlar 1 seneyi takiben gece vardiyasında çalışamaz. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz.
Gündüz vardiyasında çalışan bir işçi isteği dışında gece vardiyasına kaydırılırsa işçi iş sözleşmesini feshedebilir.
45 saatlik haftalık çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.
Gece çalışmasını kurallarına aykırı davranan işverenlere ise işçi başına fiil sayısına göre 21 bin 213 lira para cezası kesilebilir.
Belirtilen cezaların yanı sıra gece 7,5 saatten fazla çalışması nedeniyle fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçi başına 2025 yılı için 3.837,00 TL idari para cezası kesilmektedir. Bu cezalar sabit olmayıp her sene yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
